آموزش گفتار 1 فصل 8 زیست یازدهم به‌صورت تست‌بیس، همراه با تدریس ویدیویی «دکتر الهه بنام» را، در این پست از رپیتیچ ببینید.
موضوع فصل‌های قبلی، درباره تشکیل و رشد و نمو یاخته‌های بدن انسان و تولید مثل جانوران بود. در اولین گفتار فصل هشت، درباره تولید مثل غیر جنسی گیاهان صحبت می‌کنیم.
برای دسترسی به کل مباحث فصل هشتم، روی لینک زیر کلیک کنید.
فیلم و جزوه فصل هشتم زیست یازدهم
خب، اول از همه بریم که ویدیوی آموزشی این بخش رو ببینیم.
آموزش ویدیویی گفتار 1 فصل 8 زیست یازدهم
در این قسمت، بخشی از «آموزش گفتار اول فصل هشتم زیست یازدهم» را به‌صورت ویدیویی می‌توانید ببینید. مدرس این قسمت، خانم دکتر الهه بنام، رتبه 37 کنکور تجربی هستند.
فرم دریافت آموزش های ویدئویی زیست:
اگه تو هم میخوای کل زیستت رو تو کمترین زمان و با تدریس انیمیشنی مفهومی تستی رتبه 37 کنکور، خانم دکتر الهه بنام جمع کنی؛ کافیه این فرم رو پر کنی و منتظر تماسمون باشی:
روی نمره 20 و درصد بالای 70 زیست شناسیت (مثل رتبه های برتر هر سالمون) حساب کن!
در ابتدا با نحوه تکثیر گیاهان توسط بخش‌های رویشی آشنا می‌شویم. پس از آن، به بررسی تکثیر آنها با ساقه‌های تخصص‌یافته می‌پردازیم. موضوع پایانی هم درباره فناوری و تکثیر گیاهان است.
تولید مثل غیر جنسی؛ گفتار اول فصل هشتم زیست یازدهم
چرخه تولید مثلی گیاهان برای این‌که دانه یا بذر جدیدی را به وجود بیاورند، زمان‌بر است. انسان‌ها برای تکثیر گل سرخ یا درخت انگور، منتظر دانه‌دادن آنها نمی‌شوند و راه‌های دیگری را انتخاب می‌کنند. در ادامه با این روش‌ها آشنا می‌شویم.
تکثیر با بخش‌های رویشی
گیاهان از راه غیر جنسی و با استفاده از بخش‌های رویشی مانند ساقه، برگ و ریشه قابلیت تکثیر دارند. به عنوان مثال، روی ریشه درخت آلبالو، جوانه‌های تشکیل می‌شود که از رشد آنها، درخت‌های آلبالو ایجاد می‌شوند. این تولید مثل، از نوع غیر جنسی یا رویشی است.
اکثرا برای تکثیر گیاهان از بخش‌های رویشی آنها استفاده می‌کنیم که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.
قلمه‌زدن
اگر قطعه‌هایی از ساقه را در خاک یا آب بگذاریم، پس از چند وقت ریشه می‌دواند. با ایجاد ریشه، گیاه جدیدی به وجود می‌آید. به این روش تکثیر، قلمه‌زدن می‌گویند.
پیوند‌زدن
یکی دیگر از روش‌های تکثیر رویشی، پیوند‌زدن است. در این روش، قطعه‌ای از گیاه مانند جوانه یا شاخه به نام پیوندک، روی تنه گیاه دیگری که به آن پایه می‌گویند، پیوند زده‌می‌شود. گیاه پایه اغلب دارای ویژگی‌هایی مانند مقاومت به بیماری‌ها و سازگاری با خشکی یا شوری دارد. گیاهی که پیوندک از آن گرفته‌می‌شود، می‌تواند ویژگی‌های مد نظر ما مانند میوه مطلوب را داشته باشد.
خوابانیدن
در روش خوابانیدن، بخشی از ساقه یا شاخه را که دارای گره است، در خاک می‌خوابانند. بعد از مدتی از محل گره، ریشه و ساقه برگدار ایجاد می‌شود. با جدا‌کردن ساقه برگدار از گیاه مادر، پایه جدید به وجود می‌آید.
تکثیر با ساقه‌های تخصص‌یافته
انواعی از ساقه‌ها در گیاهان وجود دارند که برای تولید مثل غیر جنسی، ویژه شده‌اند. زمین‌ساقه (ریزوم)، غده، پیاز و ساقه رونده، نمونه‌هایی از ساقه‌های ویژه‌شده برای تولید مثل غیر جنسی‌اند.
زمین‌ساقه
ریزوم به طور افقی زیر خاک رشد می‌کند و همانند ساقه هوایی، جوانه انتهایی و جانبی دارد. این ساقه به موازات رشد افقی خود در زیر خاک، پایه‌های جدیدی در محل جوانه‌ها تولید می‌کند. زنبق از گیاهانی است که زمین‌ساقه دارد.
غده
غده، یک ساقه زیرزمینی است که به علت ذخیره ماده غذایی در آن، متورم شده‌است. یکی از مثال‌های این ساقه، سیب‌زمینی است. هر یک از جوانه‌های تشکیل‌شده در سطح غده سیب‌زمینی، ب هیک گیاه تبدیل می‌شود. برای تکثیر سیب‌زمینی، آن را به قطعه‌های جوانه‌دار تقسیم می‌کنند و در خاک می‌کارند.
پیاز
به ساقه‌های زیرزمینی کوتاه و تکمه‌مانندی که برگ‌های خوراکی به آن متصل‌اند، پیاز می‌گویند. پیاز خوراکی دقیقا همچین ساختاری دارد. نرگس و لاله نیز دارای ساقه‌های پیازی هستند. از هر پیاز، تعدادی پیاز کوچک تشکیل می‌شود که هر کدام، یک گیاه ایجاد می‌کند.
ساقه رونده
این نوع از ساقه به طور افقی، روی خاک رشد می‌کند. گیاه توت فرنگی، ساقه رونده دارد. از محل گره‌های این ساقه‌ها، گیاهان توت فرنگی جدیدی به وجود می‌آید.
فناوری و تکثیر گیاهان
با فن کشت بافت می‌توان گیاهانی با ویژگی‌های مطلوب را در آزمایشگاه‌ها، به تولید انبوه رساند. در این فن، یاخته یا قطعه‌ای از بافت گیاهی را در محیط کشت می‌گذارند که دارای مواد مورد نیاز برای رشد و نمو گیاه است. یاخته و بافت در شرایط مناسب، با تقسیم میتوز، توده‌ای از یاخته‌های هم شکل را به وجود می‌آورند. به این توده، کال می‌گویند. کال توانایی تمایز به گیاهانی را دارد که از نظر ژنی یکسان‌اند. همه مراحل کشت باف، در محیطی کاملا سترون انجام می‌شود.
برای دسترسی به دیگر گفتارهای فصل 8 زیست 11، روی لینک های زیر کلیک کنید: