آموزش گفتار 2 فصل 7 زیست دهم به‌صورت تست‌بیس، همراه با تدریس ویدیویی «دکتر الهه بنام» را، در این پست از رپیتیچ ببینید.
در درس قبلی یاد گرفتیم که گیاهان چطور از طریق آب، هوا و خاک عناصر مورد نیاز خود را تامین می‌کنند. گفتار دوم فصل آخر زیست 10، جاندارانی را که در تغذیه گیاهی نقش دارند، مورد بررسی قرار می‌دهد.
برای دسترسی به کل مباحث فصل هفتم، روی لینک زیر کلیک کنید.
خب، اول از همه بریم که ویدیوی آموزشی این بخش رو ببینیم.
آموزش ویدیویی گفتار 2 فصل 7 زیست دهم
در این قسمت، بخشی از «آموزش گفتار دوم فصل هفتم زیست دهم» را به‌صورت ویدیویی می‌توانید ببینید. مدرس این قسمت، خانم دکتر الهه بنام، رتبه 37 کنکور تجربی هستند.
فرم دریافت آموزش های ویدئویی زیست:
اگه تو هم میخوای کل زیستت رو تو کمترین زمان و با تدریس انیمیشنی مفهومی تستی رتبه 37 کنکور، خانم دکتر الهه بنام جمع کنی؛ کافیه این فرم رو پر کنی و منتظر تماسمون باشی:
روی نمره 20 و درصد بالای 70 زیست شناسیت (مثل رتبه های برتر هر سالمون) حساب کن!
موضوع اول این بحث، نقش همزیست‌هایی مانند قارچ ریشه‌ای و تثبیت کننده‌های نیتروژن در حیات گیاه است. موضوع بعدی نیز درباره دیگر روش‌هایی است که گیاهان، از طریق آن مواد غذایی را به‌دست می‌آورند.
جانداران موثر در تغذیه گیاهی (همزیست‌ها)؛ گفتار دوم فصل هفتم زیست دهم
بعضی از گیاهان برای این‌که مواد غذایی مورد نیاز خود را به‌دست آورند، حتی از جانداران دیگر نیز کمک می‌گیرند. گیاهان با برقراری رابطه همزیستی با بعضی از آنها، نیازهای خود را رفع می‌کنند. از مهم‌ترین همزیست‌ها می‌توان به قارچ‌ریشه‌ای‌ها و باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن اشاره کرد.
قارچ‌ریشه‌ای (میکوریزا)
ریشه گیاهان برای جذب آب و مواد مغذی، با انواعی از قارچ‌ها که به آنها قارچ‌ریشه‌ای می‌گویند، همزیستی می‌کنند. حدود 90 درصد گیاهان دانه‌دار با قارچ‌ها همزیستی دارند. این قارچ‌ها با زندگی در سطح ریشه، رشته‌های ظریفی را به درون آن می‌فرستند که تبادل مواد را انجام می‌دهند.
در این همزیستی، قارچ مواد آلی را از ریشه گیاه می‌گیرد و مواد معدنی، علی‌الخصوص فسفات را برای گیاه تامین می‌کند. این قارچ‌ها پیکر رشته‌ای و بسیار ظریفی دارند که نسبت به ریشه گیاه، با سطح بیشتری از خاک در تماس است. این ساختار به آنها کمک می‌کند تا مواد معدنی بیشتری را جذب کنند.
همزیستی گیاه با تثبیت کننده‌های نیتروژن
برخی از گیاهان با انواعی از باکتری‌ها همزیستی دارند. با این همزیستی، نیتروژن بیشتری در اختیار گیاه قرار می‌گیرد. دو گروه مهم از این باکتری‌ها، ریزوبیوم‌ها و سیانوباکتری‌ها هستند.
ریزوبیوم
از قدیم برای تقویت خاک، تناوب کشت انجام می‌شود. در این روش، گیاهان زراعی مختلف را به‌صورت پی در پی کشت می‌کنند. گیاهان تیره پروانه‌واران که گل‌های پروانه شکل دارند، می‌توانند در تناوب کشت استفاده شوند. سویا، نخود و یونجه از گیاهان مهم زراعی این تیره‌اند.
در ریشه این گیاهان، برجستگی‌هایی وجود دارد که گرهک نام دارند. ریزوبیوم، یک باکتری تثبیت کننده نیتروژن است که در محل این برجستگی‌ها زندگی می‌کند. وقتی این گیاهان بمیرند و یا بخش‌های هوایی آنها برداشت شود، گرهک‌های انها در خاک می‌ماند و گیاخاک غنی از نیتروژن را درست می‌کند.
ریزوبیوم‌ها با تثبیت نیتروژن، نیاز گیاه به این عنصر را برطرف می‌کنند و گیاه نیز مواد آلی مورد نیاز آنها را فراهم می‌کند.
همزیستی با سیانوباکتری‌ها
سیانوباکتری‌ها قابلیت فتوسنتز دارند و بعضی از آنها در کنار این، تثبیت نیتروژن را نیز بر عهده دارند. آزولا، گیاهی کوچک است که در تالاب‌های شمال و مزارع برنج به‌وفور وجود دارد. این گیاه از طریق همزیستی با سیانوباکتری‌ها، نیتروژن مورد نیاز خود را به‌دست می‌آورد.
گونرا، گیاهی است که در مناطق فقیر از نیتروژن، رشد عجیبی دارد. سیانوباکتری‌ها با زندگی درون ساقه و دمبرگ این گیاه، تثبیت نیتروژن را انجام می‌دهند. در کنار این، از محصولات فتوسنتزی گونرا بهره می‌برند.
روش‌های دیگر تامین مواد غذایی در گیاهان
شاید فکر کنید که گیاهان برای تامین عناصر مورد نیاز خود در شرایط خاص، تنها با قارچ‌ها و باکتری‌ها همزیست می‌شوند. با ادامه گفتار 2 همراه باشید تا با دو روش عجیب گیاهان برای تغذیه آشنا شوید.
گیاهان حشره‌خوار
این گیاهان در عین این‌که فتوسنتز دارند، در مناطق کم نیتروژن زندگی می‌کنند. برخی برگ‌های این گیاهان، به منظور شکار و گوارش جانوران کوچک، تغییر ساختاری دارد.
توبره‌واش یک گیاه حشره‌خوار است که در تالاب‌های شمال کشور می‌روید. این گیاه یک بخش کوزه‌ای شکل دارد که از طریق آن، حشرات و لارو آنها را به دورن خود می‌کشد و بعد هضم می‌کند.
گیاهان انگل
گیاهان انگل، همه یا بخشی از آب و مواد غذایی خود را از گیاهان دارای فتوسنتر، تامین می‌کنند.
گیاه سِس، یکی از این گیاهان است که ساقه نارنجی یا زرد آن، بدون ریشه است. این گیاه به دور گیاه سبز میزبان می‌پیچد و اندام‌های مکنده ایجاد می‌کند. این اندام‌ها با نفوذ به درون آوندهای گیاه، مواد مورد نیاز انگل را در اختیارش قرار می‌دهند.
گل جالیز، یک گیاه انگلی دیگر است که اندام مکنده خود را درون ریشه گیاهان جالیزی، نفوذ می‌دهد. این گیاه از این طریق مواد مغذی را جذب می‌کند. در جالیزها و کنار صیفی‌جات نظیر بوته گوجه فرنگی، گل جالیز به چشم می‌خورد.
برای دسترسی به دیگر گفتارهای فصل 7 زیست 10، روی لینک های زیر کلیک کنید: