آموزش گفتار 1 فصل 5 زیست یازدهم + تدریس ویدیویی

آموزش گفتار 1 فصل 5 زیست یازدهم به‌صورت تست‌بیس، همراه با تدریس ویدیویی «دکتر الهه بنام» را، در این پست از رپیتیچ ببینید.

در فصل‌های قبل با «تنظیم عصبی»، «حواس»، «دستگاه حرکتی» و «تنظیم شیمیایی» آشنا شدیم. هر کدام از این موضوعات، بخشی از عملکرد بدن انسان را تشکیل می‌دهند. بدن، در برابر حجوم عوامل بیماری‌زا، باید بتواند از خود دفاع کند. در گفتار اول فصل پنجم، به بررسی اولین خط دفاعی بدن می‌پردازیم.

برای دسترسی به کل مباحث فصل پنجم، روی لینک زیر کلیک کنید.

فیلم و جزوه فصل پنجم زیست یازدهم

خب، اول از همه بریم که ویدیوی آموزشی این بخش رو ببینیم.

آموزش ویدیویی گفتار 1 فصل 5 زیست یازدهم

در این قسمت، بخشی از «آموزش گفتار اول فصل پنجم زیست یازدهم» را به‌صورت ویدیویی می‌توانید ببینید. مدرس این قسمت، خانم دکتر الهه بنام، رتبه 37 کنکور تجربی هستند.

در ابتدا لایه درونی و بیرونی پوست را مورد بررسی قرار می‌دهیم. «ترشحات پوست» و «دفاع غیر اختصاصی»، دو مبحث آخر این درس هستند.

نخستین خط دفاعی؛ گفتار اول فصل پنجم زیست یازدهم

بهترین راه برای در امان ماندن از میکروب‌ها، جلوگیری از ورود آنها به بدن است. پوست و مخاط، نخستین خط دفاعی بدن در برابر عوامل بیماری‌زا هستند.

پوست، یکی از اندام‌های بدن است که شامل لایه‌های بیرونی و درونی می‌شود. این لایه‌ها، از ورود میکروب‌ها به بدن تا جای ممکن جلوگیری می‌کنند.

لایه بیرونی (اپیدرم) پوست

اپیدرم شامل چندین لایه یاخته پوششی است که خارجی‌ترین یاخته‌های آن، مرده‌اند. یاخته‌های مرده به‌مرور می‌ریزند و با این کار، میکروب‌هایی را که به آن چسبیده‌اند، از بدن دور می‌کنند.

لایه درونی (درم) پوست

در لایه درونی، رشته‌های بافت پیوندی رشته‌ای، به طرز محکمی به هم تابیده‌اند. این رشته‌ها از جنس کلاژن و کشسان هستند. درم سدی محکم، بادوام و غیر قابل نفوذ است. چرم تولیدی از پوست جانوران، مربوط به همین لایه است.

ترشحات پوست

پوست در کنار این‌که یک سد محکم است، ترشحات مختلفی هم دارد. ماده‌ای چرب، سطح اپیدرم را می‌پوشاند. این ماده به خاطر اسیدهای چربی که دارد، دارای خاصیت اسیدی است. میکروب‌های بیماری‌زا در محیط اسیدی، نمی‌توانند زندگی کنند.

عرق، یکی دیگر از ترشحات پوست است که نمک و آنزیم لیزوزیم دارد. نمک برای باکتری‌ها مناسب نیست.

میکروب‌هایی در سطح پوست وجود دارند که با شرایط آن، از جمله محیط اسیدی، سازش یافته‌اند. این میکروب‌ها، نمی‌گذارند که میکروب‌های بیماری‌را تکثیر شوند؛ زیرا در رقابت کسب غذا بر آنها چیره می‌شوند.

پوست در عین این‌که لایه‌های مقاومی دارد، با این حال تمام سطح بدن را نمی‌پوشاند. دستگاه‌های تنفس، گوارش و ادراری_تناسلی، با محیط بیرون در ارتباط هستند و میکروب‌ها از طریق آنها می‌توانند نفوذ می‌کنند. سطح مجاری این دستگاه‌ها، حاوی مخاط است. مخاط، یک بافت پوششی با آستری از بافت پیوندی است که ماده چسبناکی به نام ماده مخاطی را ترشح می‌کند. یاخته‌های پوششی به هم می‌چسبند و سدی را ایجاد می‌کنند. ماده مخاطی به دلیل خاصیت چسبناکی، میکروب‌ها را به دام می‌اندازد و از پیشروی آنها جلوگیری می‌کند. ترشحات مخاط به‌دلیل وجود لیزوزیم، موجب مرگ باکتری‌ها می‌شوند.

هر کدام از این دستگاه‌ها برای مبارزه با میکروب‌ها علاوه بر مخاط، سازوکارهای دیگری نیز دارند. در دستگاه تنفس، مخاط مژکدار از نفوذ میکروب‌ها به بخش‌های عمیق‌تر جلوگیزی می‌کند. دستگاه گوارش، دارای بزاق لیزوزیم است. اسید معده، توانایی نابودسازی میکروب‌های موجود در غذا را دارد. عطسه، سرفه، استفراغ، مدفوع و ادرار هم قادر به بیرون‌راندن میکروب‌های مجاری هستند. اشک مانند عرق دارای نمک و لیزوزیم است و به این وسیله، از چشم محافظت می‌کند.

دفاع غیر اختصاصی

اولین سد دفاعی بدن، اهمیتی به نوع میکروبی که به سمت آن می‌آید، نمی‌دهد. پوست و مخاط، در برابر نفوذ تمام میکروب‌ها، با ایجاد سد از بدن محافظت می‌کنند. به این نوع دفاع که مقابل طیف وسیعی از میکروب‌ها موثر است، دفاع غیر اختصاصی می‌گویند.

دستگاه ایمنی بدن می‌تواند به طور اختصاصی با میکروب‌ها مقابله کند. در دفاع اختصاصی، هر پاسخ دستگاه ایمنی، تنها بر یک نوع میکروب اثر می‌گذارد و با انواع دیگر میکروب‌ها کاری ندارد.

برای دسترسی به دیگر گفتارهای فصل 5 زیست 11، روی لینک های زیر کلیک کنید:

• فیلم و جزوه گفتار دو فصل پنج زیست یازده
• فیلم و جزوه گفتار سه فصل پنج زیست یازده