در این مقاله قرار است به شما روش مطالعه و یادگیری اختصاصی برای درس شیمی را آموزش بدهیم. یکسری نکات و راهکارها هستند که به کمک آنها و انجام دادن‌شان، می‌توانید شیمی کنکور خود را مثل من، بالای 80 درصد بزنید.
من دکتر متین هوشیار رتبه 127 کنکور و مدرس درس شیمی هستم. همراه من در این مطلب تخصصی باشید تا تمامی نکات مطالعه شیمی از 0 تا 100 را به شما یاد بدهم.
برای آشنایی با روش مطالعه سایر دروس، پست‌های زیر را بخوانید :
درجه سختی سوالات شیمی کنکور 1401
برای موفقیت در شیمی در ابتدا باید بدانیم که سوالات سخت، آسان و متوسط این درس در کنکور چه تعداد است. به عبارت دیگر، زمان پر ارزش خود را روی چه مباحثی و به کدام روش باید سرمایه گذاری بکنید.
می‌دانیم که دانش‌آموزان با یکدیگر تفاوت‌های فردی دارند. ممکن است شخصی در درک مفاهیم مشکل داشته باشد و نتواند موضوعات متفاوت شیمی را مطالعه و حفظ بکند. فردی دیگر شاید حفظیاتش خوب باشد، ولی در روش حل مسائل و سوالات شمارشی دچار مشکل شود. اصلا نگران نباشید. قرار است برای تک به تک شما راهکاری ویژه مختص به خودتان را برای مطالعه و یادگیری شیمی آموزش بدهیم.
در این قسمت اطلاعات را بر اساس کنکور 1401 در اختیار شما قرار می‌دهیم. این را باید بدانید که روال و روند سوالات در هر کنکور نسبت به سال گذشته، ممکن است دچار تغییر و تحول شود.
درجه سختی سوالات کنکور 1401 تجربی
درس شیمی در کنکور تجربی سال 1401، دارای 8 سوال ساده بود. شما اگر همین سوالات ساده را جواب می‌دادید، جزو 10 درصد اول کنکور می شدید. 13 سوال متوسط در این کنکور مطرح شده بود. اگر به سوالات ساده و متوسط در کنار همدیگر پاسخ می‌دادید، از خیلی‌ها جلوتر بودید. از طرف دیگر، 14 تا سوال نسبتا دشوار در کنکور آمده بود.
من به شما دروغ نمی‌گویم و امید واهی برای روش اختصاصی مطالعه شیمی نمی‌دهم. از 8 سوال ساده اگر تنها به 7 تای آنها جواب درست می‌دادید، از 90 درصد بچه‌ها جلوتر بودید.
درجه سختی سوالات کنکور 1401 ریاضی
در کنکور 1401 رشته ریاضی، درس شیمی دارای 10 سوال راحت بود. شما حتی نیازی نبود که به تمام سوالات ساده پاسخ بدهید. اگر تنها به 7 تا از آنها جواب می‌دادید، کار تمام بود و جزو 3 درصد برتر می‌شدید. 13 تا از سوالات متوسط و 12 تای دیگر نیز جزو سوالات دشوار بودند.
شما اگر سوالات ساده و متوسط را جواب می‌دادید، به طرز باور نکردنی جزو 1 درصد برتر کنکور در درس شیمی می‌شدید!
آمار پاسخگویی درس شیمی در کنکور تجربی
میانگین پاسخگویی بچه های رشته تجربی برای درس شیمی در کنکور 1400، حدود 7.6 درصد بود. این آمار واقعا درصد پایینی است و مسلما چیزی نیست که مدنظر شما باشد. افرادی که زیر 20 درصد به شیمی پاسخ دادند، حدود 90 درصد داوطلبین آزمون سراسری بودند. 20 درصد یعنی تنها باید 7 تست از 35 تست را پاسخ درست می‌دادید. به عبارت دیگر اگر 7 تست بزنید، جزو 10 درصد اول خواهید بود.
درصد پاسخگویی درس شیمی در کنکور ریاضی
بچه های ریاضی به طور میانگین، درس شیمی را حدود 4.4 درصد در کنکور 1400 پاسخ داده‌اند.
جالب است بدانید که 97 درصد داوطلبین کنکور ریاضی، شیمی را زیر 20 درصد زده‌اند. شما اگر 7 تست از 35 تست را جواب می دادید، جزو 3 درصد برتر کنکور 1400 ریاضی می‌شدید! کم چیزی نیست که فقط با پاسخگوئی به 7 تست، به چنین درصدی برسید.
آشنایی با درس شیمی و ماهیت دوگانه آن برای مطالعه
درس شیمی یک ماهیت دو گانه دارد. این درس در دل خود مطالب حفظی و مفهومی دارد. مثلا مبحث گرماشیمی را باید درک کنید و متوجه آنتالپی شوید تا بتوانید مطالعه کنید. لایه و زیرلایه را باید تشخیص دهید و بدانید که از کجا آمده‌اند. یکسری مطالب حفظی هم دارد. مثلا در شیمی آلی شما باید یکسری ترکیبات را حفظ کنید. باید بدانید استر در انگور و آناناس چیست و تفاوت های آنها را حفظ کنید. اگر مباحث حفظی و مفهومی را به راحتی یاد می گیرید، خوش به حال‌تان و در این بخش با این روش کارتان آسان می‌شود.
از طرف دیگر یکسری نکات تستی مهارتی اختصاصی وجود دارد. این بخش مثل ریاضی و فیزیک است و باید بتوانید مسائل را حل کنید. برای حل کردن مسئله، بلد بودن مباحث، داشتن تکنیک و بلد بودن نکات محاسباتی در کنار همدیگر مهم هستند. شما اگر سوال کردنتان خوب است می‌توانید به شیمی امیدوار باشید. علاوه بر این، اگر مفهومی و حفظیات تان خوب باشد، باز هم می توانید در شیمی به تسلط برسید.
مهارت تشخیص مباحث حفظی و تفکیک آن از مباحث تستی
از این موارد مهم‌تر این است که در هر فصل تشخیص دهید که کجاها مهارتی و تستی و کجاها مطالعه به صورت خواندنی و حفظی است. شما نمی‌توانید از ابتدای کار بنشینید و کل یک فصل (بر فرض فصل 1 شیمی 11) را از اول تا آخر از روی متن کتاب درسی بخوانید. بازده و درصد خلوص در کتاب درسی در حد 2 صفحه است. با این حال از آن، دنیا مسئله طرح می شود. باید برای تسلط، مسائل و تست‌های متعددی از آن را حل بکنید. از طرف دیگر شیمی آلی را نمی‌شود فقط با روش حل کردن مسئله پیش برد. شما باید یکسری موارد را از قبل بلد باشید، بخوانید و حفظ کنید.
حواستان باشد که در هر فصل این موارد را از همدیگر جدا کنید. ببینید کدام موارد را باید اختصاصی بخوانید و حفظ کنید و کدام موارد را از طریق تست زدن می توانید یاد بگیرید.
روش مطالعه اختصاصی درس شیمی
مطالعه اختصاصی درس شیمی برای کنکور 1403 یک روش پرفراز و نشیب است که دارای 6 مرحله است. یکی یکی تمام این مراحل را با همدیگر در سایت رپیتیچ پیش می‌بریم. شما اول باید یک آموزش ببینید و بعد از آن به سراغ متن کتاب بروید. بعد از گذراندن این مراحل، نوبت تمرین کردن و تست زدن است. مراحل بعدی نیز به ترتیب به رفع اشکال، مرور، آزمون و تحلیل آزمون اختصاص دارد.
آموزش
روش اختصاصی مطالعه شیمی و آموزش درست و حسابی چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟ در اینجا می‌توان 4 فاکتور کلیدی را مطرح کرد.
ارتباط
اولین فاکتور، برقرای ارتباط موثر با استاد یا دبیر است. من اگر خود مندلیف را هم کنار شما بنشانم تا جدول تناوبی را توضیح بدهد، عملا بی فایده است. او روسی حرف می‌زند و شما متوجه صحبت‌هایش نمی‌شوید! استاد خوب و خفنی را درنظر بگیرید که اکثریت هم قبولش دارند. با این حال شما با روش او ارتباط برقرار نمی‌کنید. آیا می‌شود گفت که استاد مشکل دارد و یا مشکل از شماست؟ نه، هیچ کدام! تنها سبک‌های مطالعه و تدریس شیمی شما به یکدیگر نمی‌خورد.
ارتباط اختصاصی درست گرفتن و متوجه حرف مقابل شدن، اولین اصل است.
داشتن راهبرد مشخص
شما باید طبق یک راهبرد مشخص جلو بروید. نمی شود برای خودتان فصل 1 دهم را بخوانید و معلم فصل 3 یازدهم را تدریس کند. از طرف دیگر، سوالات آزمون از فصل 1 سال دوازدهم طرح بشود! شما می خواهید کدام یک از این موارد را پوشش بدهید؟ اینجاست که اهمیت راهبرد مناسب و مشخص بیش از پیش نمایان می‌شود. به عبارت دیگر، برنامه آزمونها، تدریس استاد و نقشه مطالعاتی شما باید در یک راستا و هماهنگ باشند.
اگر این موارد با همدیگر منطبق نباشند، انرژی شما پخش می شود. در نهایت، هیچ کدام از 3 فصل گفته شده را یاد نمی گیرید.
زمان
زمان طلاست! این را از قدیم شنیده‌اید که مهم‌ترین دارایی شما همین زمان است. شما می توانید روش اختصاصی مطالعه شیمی را در 300 ساعت و یا 3000 ساعت بخوانید. در هر دو حالت می‌توانید پرونده شیمی را ببندید. با این حال 30 با 300 و 3000 ساعت خیلی فرق می‌کند. شما الان آنقدر زمان ندارید که 500 یا 700 ساعت فیلم و تدریس‌های متفاوت را ببینید. دقت کنید که صحبت اصلا درباره کیفیت دوره‌ها نیست. در 700 ساعت شما می‌توانید کارایی بهتر و بیشتری داشته باشید. این مهم است که شما برای یک مبحث شیمی چقدر زمان می‌گذارید.
وقتی شما 12 ساعت مطالعه می‌کنید، نمی‌شود که 10 ساعت آن را به شیمی اختصاص بدهید. اگر کسی هم گفت که فقط طبق این شرایط میتواند شما را به درصد بالای 80 برساند، اصلا منطقی نیست. شما شیمی را هم بالای 80 بزنید، آنوقت می‌بینید که از طرف دیگر باقی دروس کنکور را منفی 33 زده‌اید!
رفع اشکال هنگام آموزش
در نهایت بحث رفع اشکال است که حتما باید انجام بشود. وقتی مبحثی مانند بازده و درصد خلوص و یا غلظت‌ها و مولاریته را درست یاد نمی‌گیرید، همزمان باید رفع اشکال را نیز در دستور کار قرار دهید. باید اشکالات خود را از کسی بپرسید و آنها را رفع کنید. اگر سنگ اولیه را کج بگذارید، به قول معروف این بنا تا ثریا کج خواهد رفت.
دقیقا تا زمانی که در مرحله آموزش هستید، سعی کنید آن را درست پیش ببرید. اگر مشکلات را در ابتدای مسیر برطرف کنید، کارتان برای مراحل بعدی راحت‌تر می‌شود.
روش مطالعه اختصاصی کتاب شیمی
بعد از اینکه روش آموزش صحیح را یاد گرفتید، وقت آن است که به سراغ متن کتاب درسی بروید. حالا چرا اینطور تقسیم بندی کردم؟ گفتم که درس شیمی ماهیتی دوگانه دارد. اگر شما بدون برنامه سراغ مطالعه کتاب بروید، نمی‌توانید تشخیص بدهید که فلان فعالیت چقدر مهم است. می‌شود گفت که متوجه نمی‌شوید از این فعالیت، چقدر می‌توان نکته مطرح کرد. حال فرض کنید که اول آموزش ببینید و حرف‌های معلم درباره مباحث مهم و غیرمهم کتاب را گوش بدهید. بعد از آن اگر به سراغ متن کتاب درسی بروید، کامل می‌دانید که کجا باید مسئله حل کنید و یا کجاها حفظی هستند.
جزئیات محتلف کتاب درسی شیمی
اولین مورد خود متن کتاب است که دارای مواردی از قبیل «کاوش کنید» و «پیوند با زندگی» است.
یکسری شکل وجود دارد که می‌توان آنها را به 3 دسته متفاوت تقسیم بندی کرد. این سه بخش شامل تصاویر، نمودار و جداول می‌شود که هرکدام اهمیت خود را دارد.
بخش دیگر کتاب، «با هم بیندیشیم» است که نباید از آن غافل شوید.
متن کتاب درسی
هر فصل بلا استثنا با یک انشا شروع می‌شود. خیلی از بچه ها که می خواهند صد در صد بزنند درست از آیه‌ای که در اول فصل آمده است شروع به خط کشیدن و مطالعه می‌کنند. بچه‌ها شما دینی نمی‌خوانید که زیر اسم آیه هم خط بکشید! قرار است مطالب مرتبط به شیمی را بخوانید. آیا این مهم است که بدانید زمین در برابر عظمت آفرینش، همانند آزمایشگاه بسیار کوچکی است و روی آزمایشگاه تمرکز کنید؟ مسلما این روش صحیح نیست! دوستان اینها بدیهیاتی هستند که انرژی و وقت خود را نباید صرف مطالعه آنها کنید.
در فصل 3 شیمی دهم، به ردپای آب در زندگی می‌رسید. درست است که این بخش هم تا حدودی حالت انشا طور دارد، ولی مطالب نسبتا مهم و اختصاصی را هم در بر می‌گیرد. مثلا بخشی از متن این بخش به صورت زیر است :
«همانند ردپای کربن دی اکسید، برای هر فرد ردپای آب نیز تعریف می‌شود.»
در اینجا ردپای آب مطلب مهمی است که باید ببینید کتاب چه چیزی در مورد آن گفته است.
«در واقع ردپای آب نشان می‌دهد که هر فرد چه مقدار از آب قابل استفاده و در دسترس را مصرف می‌کند.»
خب این تعریف ردپای آب بوده و مطلب مهمی است. این را باید بلد باشید. حتی اگر می خواهید خیلی به متن کتاب توجه کنید، باید بدانید که کجاها باید آن دقت را خرج کنید. در همین صفحه کتاب، شکل هم وجود دارد. در جلوتر به اهمیت شکل ها اشاره می کنیم. به عبارت دیگر باید قدرت تشخیص مطالب غیر ضروری را داشته باشید و از آنها عبور کنید.
اهمیت بازخوانی متن کتاب
بچه‌ها در روش اختصاصی مطالعه شیمی نباید از بازخوانی متن کتاب غافل شوید. در بخشی دیگر درباره الکترون، لایه و زیرلایه صحبت می‌کند. شما باید یکبار این موارد را خوانده باشید و با لغت های کتاب آشنا شوید. مفاهیم این موارد را در تدریس یاد گرفته اید. با این حال یک دور باید کتاب را هم بخوانید تا با کلمه ها و جمله بندی های آن روبرو شوید. علاوه بر این اگر نکته‌ای جا مانده باشد، اینگونه برای شما تثبیت و مرور می شود.
بچه ها از حاشیه‌ها و متن‌های کناری کتاب درسی به هیچ عنوان گذر نکنید. یکسری نکات در این بخش ها قرار دارد. مثلا در یکی از این حاشیه‌ها آمده است که :
«کسی نمی‌تواند جایی میان پله های این نردبام بایستد.»
دارد درباره چه صحبت می‌کند؟ در اینجا درمورد مدل کوانتومی توضیح داده شده است. جمله بالا به خودی خود مهم نیست. با این حال، ممکن است در تستها از همین تشبیه استفاده کنند. مثلا بگویند مدل کوانتومی مثل سطح شیبدار است و یا مثل نردبام؟ اینجاست که می توانید اهمیت حاشیه ها را درک کنید و کلیت آنها را بلد باشید.
کاوش کنید
کاوش کنیدها اغلب یک آزمایش هستند که از شما کاری را می خواهند انجام دهید. در دل این روش، مطلبی اختصاصی از شیمی قرار است به شما منتقل شود. لپ مطلب را معمولا یا اول و یا آخر این بخش می‌آورند که باید مطالعه کنید.
مثلا در این کاوش کنید، لپ مطلب درباره «انحلال پذیری گازها» است. اثر دما بر انحلال پذیری گازها در آب را دقیقا در ابتدای بخش می بینید که آمده است. یکسری آزمایش دارد که می توانید آنها را انجام دهید و یا نتیجه آن را در اینترنت جستجو کنید. موضوع این است که اصل مطلب و نکته کلیدی آن را دریابید. در اینجا لپ مطلب این است که دما انحلال پذیری گازها را پایین می آورد. هرچقدر دما بیشتر بشود، انحلال پذیری گازها کمتر می شود.
در کاوش کنیدها این مهم نیست که در آزمایش دقیقا چه چیزهایی رخ می دهد. به عبارت دیگر باید بدانید که وقت خود را در کجا هزینه می کنید. به عبارت دیگر، نتیجه ای که آزمایش می دهد یا اثر آزمایش مهم است.
پیوند با زندگی
این قسمت هم حالت انشا طوری دارد که تحت عنوان پیوند با زندگی در کتاب آمده است. می شود گفت که مانند ردپای آب می ماند. شما باید آن را تا حدودی بلد باشید. در پیوند با زندگی ای که در شکل پایین مشاهده می‌کنید نیز، دوباره درباره آب صحبت می‌شود.
هر فرد بالغ به طور میانگین 1500 تا 3000 میلی لیتر آب را به صورت ادرار، تعرق پوستی و … از دست می‌دهد. این عدد را اگر دوست دارید می توانید حفظ کنید. در بعضی از آزمون ها ممکن است آن را بپرسند. حواستان باشد که احتمال آمدن چنین عددی در کنکور واقعا پایین است. با این حال در آزمون های آزمایشی به نسبت تکرار می شود.
اگر دوست داشته باشید می توانید روی این بخش هم وقت و انرژی بگذارید. خود من اگر بودم این موارد را حفظ نمی کردم. شما چند تا از این عددها را می خواهید حفظ کنید؟ این موارد مگر چقدر به شیمی مرتبط هستند؟ پیوند با زندگی بیشتر مربوط به درس زیست است.
شکل
حالا نوبت آن است که به سراغ شکل ها برویم که خیلی مهم هستند. خود شکل‌های کتاب درسی به سه بخش تصاویر، نمودار و جداول تقسیم بندی می‌شوند.
تصاویر
یک سری شکل داریم که با یکبار دیدن آنها، شاید نکته‌های پنهان‌شان را متوجه نشوید. باید روی این اشکال وقت بگذارید و نکات آنها را استخراج کنید. به شکل پایین نگاه کنید و ببینید که نکته‌ای دارد یا نه. به عبارت دیگر آیا تصویر پایین حرفی برای گفتن دارد؟
مسلما حرف‌های زیادی در دل این تصویر نهفته است. به عددها نگاه کنید. 16600، 2700، 180 و 2400 لیتر عددهایی است که کنار محصولات نوشته شده است. الان بین اینها کدامشان بیشتر از بقیه ردپای آب و سنگین ترین آن را دارد. یک کیلوگرم چرم گزینه ای است که می تواند در تست ها مطرح شود. یا میتواند تست اینطور بیاید که سبک ترین ردپای آب متعلق به چه چیزی است.
حواستان به تصاویر باشد. از این شکلها حتما در تست ها سوال مطرح می شود.
نمودار
دقت در نمودار یک روش اختصاصی مطالعه شیمی است که باید حواستان به آن باشد. می خواهیم سراغ یک نمودار در کتاب درسی شیمی برویم. نمودار پایین دارد درباره شعاع اتمی و رابطه آن با عدد اتمی را در یک دوره جدول تناوبی نشان می دهد.
ما سه دسته آدم داریم. بعضی ها می خواهند 20 تا 30 درصد بزنند. گروهی دیگر می خواهند درصدشان بین 30 تا 60 باشد. اندک خاصی نیز می خواهند به 60 – 70 درصد به بالا برسند. کسی که هدفش 20 تا 30 درصد است، به نمودار سطحی نگاه می‌کند. تنها می بیند که هر چقدر از چپ به راست برویم، شعاع اتمی کاهش پیدا می‌کند. این چیزی است که در متن کتاب درسی هم به من گفته شده است. از نمودار رد می شود و در سر جلسه آزمون گیر میفتد. به نظرتان چرا؟ الان می‌گویم.
کسی که این نمودار را دقیق تر ببیند و از آن نکته دربیاورد، می تواند سوالات آن را هم در آزمون پاسخ بدهد. برداشت او اینگونه خواهد بود که از چپ به راست، شعاع اتمی در حال کاهش است. این اولین نکته است و بعد از آن هم به دنبال نکات دیگر می‌گردد. می گوید اختلاف سدیم و منیزیم خیلی بیشتر از اختلاف گوگرد و کلر است. نتیجه می گیرد که اختلاف شعاع اتمی بین فلزها از نافلزها بیشتر است. هرچقدر به سمت آخر دوره می رویم، اختلاف ها کمتر و کمتر می شود.
نمونه تست از بخش نمودار
شما نباید تنها به خواندن متن زیر شکل ها و نمودارها بسنده کنید و سپس از آنها عبور کنید. باید دقیقتر نگاه کنید و از آنها نکته دربیاورید. نکته دیگری که از نمودار بالا می شود درآورد چیست؟ در هر شکلی حواستان به بیشترین و کمترین باشد. به صورت کلی گفتیم که از چپ به راست اندازه اختلاف کمتر می شود. دقیقا در وسط نمودار، بیشترین اختلاف شعاع اتمی بین آلومینیوم و سیلیسیم است. این بیشترین ها را هم ممکن است از شما بپرسند.
یکی از تست هایی که می‌شود از این بخش مطرح شود، تست زیر است :
در دوره سوم جدول تناوبی، بیشترین اختلاف شعاع مربوط به کدام دو عنصر متوالی است؟
الف) سدیم و منیزیم
ب) آلومینیم و سیلیسیم
ج) گوگرد و کلر
د) منیزیم و آلومینیم
شما باید حواستان باشد که اختلاف آلومینیم و سیلیسیم از بقیه بیشتر است. جایی که از فلز به شبه فلز رفته ایم! به عبارت دیگر از یک نمودار می شود سه سطح نکته درآورد. آیا این تنها نموداری است که انقدر نکات دارد؟ خیر. نموداری در فصل 3 شیمی دوازدهم وجود دارد که مستقیما هم در کنکور از آن سوال آمده است. دقیقا هم روی بیشترین و کمترین تمرکز داشت.
جداول
جدول پایین از بخش گرماشیمی فصل 2 یازدهم انتخاب کرده ام. این جدول آنقدر مهم است که درباره آن راحت می‌شود نیم ساعت تا 40 دقیقه برایتان صحبت کنم و نکته دربیاورم.
آنتالپی سوختن برخی ترکیب های آلی موضوع این جدول است. شما عددها را نگاه می کنید و رد می شوید. با این حال اینجا پر از نکته است. آلکان، آلکن، آلکین و خود آلکان‌ها با هم نکات مهم زیادی دارند. در آلکان‌ها هرچقدر تعداد کربن‌ها بیشتر می‌شود، آنتالپی سوختن آنها هم بیشتر می‌شود. پس در یک خانواده می توانید یک روند را مشخص بکنید. از طرف دیگر آلکان، آلکن و آلکین بین اینها آنتالپی سوختن چه تغییری می‌کند؟ شما باید با نگاه کردن به جدول مقایسه و نکته برداری کنید.
به ترتیب مقایسه ها را در بین یک خانواده، بین خانواده ها و … مقایسه می کنید. تازه این فقط مربوط به آنتالپی سوختن است. در همان فصل شما با مفهومی به نام ارزش سوختی آشنا می‌شوید. بعد از آن می شود آنتالپی های جدول بالا را تقسیم بر جرم مولی‌شان بکنید. اینگونه ارزش سوختی هرکدام را به دست می‌آورید. اکنون ارزش سوختی در بین یک خانواده و یا خانواده‌های دیگر مطرح است.
آیا از همه این موارد سوال مطرح می‌شود یا حس می‌کنید سرکارتان گذاشته‌ام؟ تک به تک این موارد از یک جدول که شما سرسری از آن می‌گذرید، عینا در آزمون های آزمایشی مورد سوال قرار می گیرند.
شاید بگویید لازم نیست که اعداد را حفظ بکنید. من هم نمی گویم که اعداد را به خاطر بسپارید. با این حال ترتیب و روندها را باید یاد بگیرید. اینگونه نیست که تنها به حفظ کردن بپردازید. بچه ها منطق، دلیل و قاعده را باید کشف کنید و آن را آموزش ببینید. اینطوری به راحتی بدون سختی تمام آنها در ذهن شما ماندگار می ماند و پاک نمی شود.
با هم بیندیشیم
ماهیت وجودی این بخش این است که دانش آموزان با انجام فعالیت گروهی، مشارکت موثر و بهره گیری از مهارت‌های ذهنی، درباره مفاهیم بیاندیشند. در دل این همکاری و تجزیه و تحلیل، مفهوم را پیدا و پس از آن توسعه و تعمیم می‌دهند.
در شکل پایین، با هم بیندیشیم صفحه 47 شیمی دهم را مشاهده می‌کنید.
اولین نکته مهمی که وجود دارد این است که در دل این بخش، با دو نمودار که در قالب تصویر هستند روبرو می‌شویم. همانطور که در قبل گفتیم از تصاویر و نمودارها در چند سطح می‌شود نکته درآورد. در قسمت دوم این بخش، کتاب سعی در انتقال یک مفهوم دارد. می گوید دما و فشار هواکره، از جمله عوامل مهم در تعیین ویژگی‌های آن است.
مورد بعدی این است که با افزایش ارتفاع از سطح زمین، فشار هوا تغییر می‌کند. حالا اینکه چه تغییری می‌کند را بر عهده شما و قدرت تجزیه و تحلیل‌تان گذاشته است. از با هم بیندیشیم های شیمی به هیچ وجه غافل نشوید که قابلیت طرح تست‌های زیادی را دارند.
تمرین های انتهای فصل
اکثر بچه‌ها این سه موردی را که تا الان ذکر کردیم، می‌خوانند و تمرین می‌کنند. با این حال، به انتهای هر فصل توجه خاصی ندارند. در انتهای فصل کتاب شیمی یکسری تمرین قرار دارد.
بچه ها می گویند من فلان کتاب تست خفن را می‌زنم و نیازی به حل تمرین‌های آخر هر فصل کتاب ندارم. حواستان باشد که داخل این تمرین‌ها یک سری نکات را مطرح می‌کنند که حکم درسنامه دارد.
در تصویر پایین، سوال 8 تمرین آخر فصل اول شیمی دهم را برایتان آورده‌ام.
متن سوال را با دقت بخوانید. همانطور که می‌بینید که دقیقا در متن سوال، یک درسنامه آمده است. با همدیگر آن را بخوانیم تا نکات آن را بعدا بگویم.
در جدول روبه‌رو عنصرهایی قرار گرفته‌اند که در دما و فشار اتاق، به شکل ماده مولکولی با مولکول‌های دو اتمی وجود دارند.
بچه‌ها گرفتید چی شد؟ در دما و فشار اتاق، تنها 7 عنصر وجود دارند که می‌توانند به شکل ماده مولکولی با مولکول‌های دو اتمی باشند. ساده‌ترین تست این است که از این قسمت، تست شمارشی طرح شود و تعداد یا نام آنها را از شما بخواهد. مورد بعدی میتواند پرسش درباره گروه‌های جدول تناوبی عناصر مربوطه و یا فلز و نافلز بودن آنها باشد. خلاصه با دقت تمرین‌ها را انجام دهید و نکات آنها را استخراج کنید.
تمرین و تست شیمی کنکور
مهم‌ترین نکته هنگام تست‌زنی این است که منابع شیمی را به درستی انتخاب کنید. اگر این کار را به اشتباه انجام دهید، ممکن است که سرخورده شوید. مثلا می روید از یک کتاب سطح بالا شروع می کنید و می بینید که هیچ کدام از تست ها را نمی توانید حل کنید. در این صورت نا امیدی به سراغ شما می‌آید. شاید هم برعکس این قضیه اتفاق بیفتد. سطحتان نسبتا خوب باشد و کتاب آسانی خریده باشید. اینگونه اعتماد به نفس کاذبی می گیرید و سر آزمون، می بینید که شیمی را کلا 10 درصد زده اید.
بچه‌ها در طی پیمودن این مسیر به هیچ وجه نباید تا امید شوید. تست زدن در ابتدا وقعا سخت است. مخصوصا اگر تمرین نکرده باشید. در اول مسیر شاید در دو ساعت تنها 5 تست بزنید. بدانید که می توانید عملکرد خود را بهبود بدهید و مسلما اولین نفر نیستید.
تستها را می‌توان در دو نوع آموزشی و آزمایشی تقسیم بندی کرد. آموزشی همان‌هایی هستید که هنگام یادگیری و تکمیل آموزش از آنها بهره می‌جویید. در این مرحله، زمان زدن تست زیاد مهم نیست. در مقاله روش تست زنی شیمی بیشتر در این باره صحبت کرده‌ایم.
رفع اشکال
بعد از تست زنی، نوبت رفع اشکال است. با انجام درست این قسمت، دیگر نباید نکته ای برای شما نامفهوم باقی بماند. به عبارت دیگر، باید بتوانید تمام مدل ها و تیپ‌های تست را حل کنید.
برای رفع اشکال راه‌های متفاوتی وجود دارد. اولین و بهترین گزینه این است که اگر مفهومی را متوجه نشدید، همان سر کلاس از استاد خود آن را بپرسید. بچه‌ها خجالت کشیدن و این حرف ها را کنار بگذارید. اگر این مورد را پشت گوش بیاندازید، برای رفع اشکال خود بعدا باید زمان و انرژی بیشتری بگذارید. در حالت دیگر می‌توانید از دوستان و همکلاسی‌های خود کمک بگیرید. افرادی که تنها به کتاب کمک آموزشی تکیه می‌کنند، مسلما کار سختی را در پیش دارند.
حالت دیگر این است که پس از درک نادرست یک تست و داشتن مشکل در آن، به سراغ ویدیوهای آموزشی مربوط به آن و یا سایت‌ها بروید. با چند بار دیدن فیلنم‌های تدریس، به احتمال زیاد مطلب برایتان جا بیفتد.
پکیج آموزشی شیمی رپیتیچ گزینه دیگری است که می‌توانید روی آن حساب باز کنید. ما در موسسه گروه‌های رفع اشکال آنلاین مخصوص هر درس به ویژه شیمی را در اختیار داوطلبین قرار می‌دهیم. در این گروه‌ها اساتید و رتبه برترهای کنکور در کنار دانش آموزان قرار دارند و به رفع ایرادات آنها می‌پردازند.
روش مرور مطالب مطالعه شده شیمی
درباره مرور 3 نکته وجود دارد که باید بدانید. اول از همه اینکه مطالبی را که می خواهید مرور کنید، باید مطالب درستی باشند که به روش درست مطالعه کرده‌اید. آیا یادتان هست که در قسمت یادگیری گفتم که باید درست یاد بگیرید؟ باید درست یاد گرفته باشید که حالا بتوانید مطالب درست اختصاصی را مرور کنید.
در قدم دوم مهم است که شما تمرین کرده باشید. به عبارت دیگر چیزی را می‌توانید مرور کنید و به ذهنتان بیاورید که قبلا ثبت شده باشد. مثلا در مسائل و تست‌های استوکیومتری تنها با خواندن درسنامه، نمی‌توانید به مرور آن بپردازید. شما مبحثی را می‌توانید مرور کنید که قبلا آن را تمرین کرده باشید و تست‌هایش را زده باشید. مرور هم به این شکل است که دفترچه اشتباهات خود را ببینید و تست‌های هایلایت کرده را بزنید.
بچه‌ها مرور را به روش درست و صحیح باید انجام بدهید که نکته سوم هم همین است. برای مسئله‌ها با درسنامه مرور نکنید. با تست های زده شده و تیپ تست ها باید مرور کنید. حالت دیگر این است که با تست های جدید که حالت جمع بندی دارند مرور را انجام بدهید. برای قسمت هایی که بیشتر حفظی و مفهومی هستند، می توانید سراغ خلاصه نویسی های خود و یا کتاب های خلاصه شده بروید.
روش اختصاصی مرور مطالب مطالعه شده شیمی
نکته آخری که درباره مرور وجود دارد، تکرار آن طبق بازه‌های زمانی مشخص است. بنا بر منحنی فراموشی، تنها با یک بار خواندن مطلبی، طی گذشت زمان از خاطرتان فراموش می‌شود. اینجاست که تکرار آن در زمان‌های مشخص، میزان تثبیت آن را تا نزدیک 100 درصد می‌رساند.
آزمون و تحلیل آزمون
بعد از گذراندن پنج مرحله قبلی، حالا نوبت آن است که آزمون بدهیم. از آن مهم‌تر بعد از آن است که آزمون را تحلیل بکنیم. آزمونها معمولا هر دو هفته یکبار هستند. شما باید اول هر دو هفته، مباحث آزمون را ببینید و بررسی کنید که چقدر روی آنها تسلط دارید. آیا مباحث را کامل بلدید و فقط نیاز به مرور دارید و یا موردی را بلد نیستید و باید تازه شروع به مطالعه و تست زنی کنید.
باید برای خودتان یک برنامه ریزی درست و حسابی بکنید. بگویید که تا فلان روز می خواهم تست بزنم و یا اول می خواهم متن کتاب را بخوانم. شاید هم در ابتدا بخواهید بروید ویدیوی آموزشی شیمی استادی خاص را ببینید. باید برای دو هفته آینده خود، برنامه ریزی داشته باشید. بدون یک برنامه ریزی دقیق و اصولی، به جایی نمی‌رسید.
برنامه ریزی درست را که انجام دهید، سپس در آزمون شرکت می‌کنید. پس از آمدن نتیجه، مهم نیست که چه درصدی کسب کرده‌اید. شما در آزمون‌های آزمایشی، تنها باید خودتان را بسنجید و رفته رفته درصد خود را بهبود ببخشید. پس از دادن آزمون، کار شما تمام نشده است. تازه نوبت به تحلیل کردن آزمون رسیده است.
تحلیل پاسخ ها
در رابطه با تست‌هایی که در آزمون با آنها مواجه شده‌اید، سه حالت بیشتر وجود ندارد. به آنها جواب درست داده‌اید و یا اشتباه پاسخ داده‌اید. بعضی از تستها را هم چون می‌دانستید که نمی‌دانید، به کل رها کرده‌اید.
سوال هایی را که درست پاسخ داده اید، اغلب تحلیل خاصی نمیخواهند. با این وجود حتما آنها را نگاه کنید و ببینید که احیانا شانسی جواب نداده باشید. مثلا ممکن است در تستی، تعداد موارد نادرست را از شما بخواهد. احتمال دارد شما در صورت سوال، به کلمه نادرست دقت نکرده باشید. اینگونه شاید به طور شانسی، گزینه درست را وارد پاسخبرگ بکنید در صورتی که اشتباه کرده‌اید!
آیا دلیل پاسخ ندادن به تست‌های نزده، کم آوردن وقت است؟ در این صورت سری بعدی در آزمون، باید برنامه ریزی بهتری داشته باشید. به جای اینکه سراغ تست سخت و وقت گیری بروید و آن را غلط بزنید، آن سوالی که آسان بوده و می توانستید بزنید را پاسخ بدهید. اینگونه سوال نزده را از دست نمی دهید. شاید هم سوالی سخت بوده و آن را رها کرده اید. قبل از اینکه بعد از آزمون به سراغ پاسخ آن بروید، قدری روی صورت تست وقت بگذارید و فکر کنید. آیا اگر وقت بیشتری داشتید، می توانستید آن را حل کنید یا خیر؟
در تست های غلط، باید دلیل پاسخ اشتباهی که داده اید را مشخص کنید. در اینجا دفترچه سوتی به کمک شما می آید. اگر سوتی خاصی داده باشید، باید آن را در این دفترچه بنویسید. مثلا 2 + 2 را نوشته اید 3؛ شاید هم 3 ضربدر 3 بوده و شما 3 را با 3 جمع کرده‌اید. تک تک این اشتباهات را باید در دفترچه مخصوص خود بنویسید.
تحلیل آزمون چه فایده ای دارد؟
بنابر موارد گفته شده در بالا، شما تمام سوالات را باید تحلیل کنید. آزمون بدون تحلیل آزمون، فایده ای در حدود 20 درصد فقط دارد. شما صرفا آزمونی را شرکت می کنید و بعد می بینید که 60 درصد تست ها را پاسخ داده اید. خوشحال یا ناراحت می شوید و بدون یادگیری خاصی آن روز تمام می شود. تحلیل آزمون خیلی مهم است.
خود من در سال کنکور از اینکه تحلیل آزمون نمی کردم، لطمه های زیادی دیدم. در اواسط راه تازه فهمیدم که این کار چقدر می تواند به کمکم بیاید.
3 گام کسب درصد بالای 80 در شیمی
مطمئنم که اگر تا اینجای مقاله آمده‌اید، هدفتان کسب درصدهای بالا در شیمی کنکور 1403 است. برای اینکه درصد بالای 80 شیمی را از آن خود کنید، انجام دادن 3 روش اختصاصی شما را به هدفتان می‌رساند.
در اولین گام، یادگیری و آموزش شما باید اصولی باشد. پس از انجام مراحل مطالعه به شیوه صحیح، می‌توانید به سراغ تست زنی درست بروید. تست زدن در شیمی خیلی مهم است. شما نباید تنها به درسنامه و انجام تمرین های ساده اکتفا کنید.
در نهایت این تعهد و تداوم است که میتواند ضامن موفقیت شما در این مسیر پرفراز و نشیب شود. اینکه دو روز ابتدایی هفته را مصمم و پرانرژی شروع به مطالعه کنید و تا هفته بعد بی انگیزه باشید، چه فایده‌ای دارد؟ چرخه یادگیری اصولی، تست زنی و داشتن تعهد و تداوم مدام باید در حال چرخیدن باشد تا شما را به مقصد برساند. بچه‌ها این ساده‌ترین فرمولی است که با آن می‌توانید به درصد بالای 80 شیمی برسید. باید الان با تمرین و پشتکار زیاد، دانه‌های خود را بکارید تا بعد از کنکور آنها را بتوانید برداشت کنید.
دانستیم که برای طی کردن این راه پر پیچ و خم، سختی چه مراحلی را باید به جان بخریم. آموزش، متن کتاب، تمرین و تست، مرور و در نهایت آزمون و تحلیل آزمون ترتیب صحیح این مراحل است. بچه ها تمام این قسمت ها تک به تک مهم هستند و باید آنها را به کار ببرید. سال کنکور شما آنقدر وقت ندارید که بخواهید در حال آزمون و خطا باشید. من یک مسیر کاملا اصولی و درست را برای شما توضیح دادم که از آن استفاده کنید. اگر می خواهید درصد بالا داشته باشید، دقیقا همین مسیر را طی کنید.