رپیتیچ > بلاگ > آموزش گفتار 4 فصل 4 زیست دهم + تدریس ویدیویی

آموزش گفتار 4 فصل 4 زیست دهم + تدریس ویدیویی

آنچه در این پست میخوانید

آموزش گفتار 4 فصل 4 زیست دهم به‌صورت تست‌بیس، همراه با تدریس ویدیویی «دکتر الهه بنام» را، در این پست از رپیتیچ ببینید.

موضوع سه گفتار قبلی فصل چهارم، درباره دستگاه گردش مواد در بدن انسان بود. در گفتار آخر از این فصل، با گردش مواد در انواع جانداران آشنا می‌شویم.

برای دسترسی به کل مباحث فصل چهارم، روی لینک زیر کلیک کنید.

فیلم و جزوه فصل چهارم زیست دهم

خب، اول از همه بریم که ویدیوی آموزشی این بخش رو ببینیم.

آموزش ویدیویی گفتار 4 فصل 4 زیست دهم

در این قسمت، بخشی از «آموزش گفتار چهارم فصل چهارم زیست دهم» را به‌صورت ویدیویی می‌توانید ببینید. مدرس این قسمت، خانم دکتر الهه بنام، رتبه 37 کنکور تجربی هستند.

فرم دریافت آموزش های ویدئویی زیست:

اگه تو هم میخوای کل زیستت رو تو کمترین زمان و با تدریس انیمیشنی مفهومی تستی رتبه 37 کنکور، خانم دکتر الهه بنام جمع کنی؛ کافیه این فرم رو پر کنی و منتظر تماسمون باشی:

روی نمره 20 و درصد بالای 70 زیست شناسیت (مثل رتبه های برتر هر سالمون) حساب کن!

دستگاه گردش مواد در جانداران ابتدایی با جانداران تفاوت اساسی دارد. در این درس با آنها آشنا می‌شویم.

تنوع گردش مواد در جانداران؛ گفتار چهارم فصل چهارم زیست دهم

تک یاخته‌ای‌ها از طریق سطح خود، به تبادل گاز، تغذیه و دفع مواد با محیط می‌پردازند. از آنجا که یاخته‌های جانداران پر یاخته‌ای زیاد است، تمام آنها با محیط بیرون ارتباط ندارند. در اینجا، ضرورت دستگاه گردش مواد پیش می‌آید تا یاخته‌ها از طریق آن، نیازهای غذایی و دفع مواد زائد خود را برطرف کنند.

دستگاه گردش مواد جانوران ساده

به دلیل ساختار ابتدایی جانوران ساده،دستگاه گردش مواد آنها پیچیدگی خاصی ندارد. اغلب آنها از طریق آب و یا حفره گوارشی نیازهای خود را تامین می‌کنند.

سامانه گردش آب

در این سامانه آب از طریق سوراخ‌های دیواره به حفره (ها) وارد و پس از آن از سوراخ (ها) بزرگ‌تری خارج می‌شود. عامل حرکت آب در اسفنج‌ها، یاخته‌های یقه‌دار هستند که تاژک دارند.

حفره گوارشی

حفره گوارشی هیدر علاوه بر گوارش، وظیفه گردش مواد را نیز بر عهده دارد و پر از مایعات است. انشعابات حفره گوارشی در کرم‌های پهن آزادزی مانند پلاناریا، به تمام نواحی بدن طوری نفوذ می‌کند که فاصله انتشار مواد تا یاخته‌ها بسیار کوتاه شود. حرکات بدن این جانوران به جابجایی مواد کمک می‌کند.

سامانه گردش مواد در جانوران پیچیده

در جانوران پیچیده‌تر، برای گردش مواد دستگاه اختصاصی شکل می‌گیرد که مایعی برای جابجایی مواد دارد. این جانوران دارای دو نوع سامانه گردش مواد هستند.

سامانه گردش باز

قلب در سامانه باز، مایعی به نام همولنف را به حفره‌های بدن پمپ می‌کند. «همولنف» سه نقش خون، لنف و آب میان‌بافتی را بر عهده دارد. جانوران دارای سامانه گردشی باز، مویرگ ندارند. در این جانوران همولنف مستقیما به فضای بین یاخته‌ها وارد و در مجاورت آنها جریان می‌یابد. بندپایانی مانند ملخ، سامانه گردشی باز دارند.

سامانه گردش‌بسته

این سامانه به دو نوع سامانه گردش‌بسته ساده و مضاعف تقسیم می‌شود. گردش خون در مهره‌داران، به صورت ساده و یا مضاعف است. در ادامه هر کدام از آنها را بررسی می‌کنیم.

سامانه گردش‌بسته ساده

در سامانه ساده، مویرگ احتیاج به وجود همولنف را از بین می‌برد و در فضای بین یاخته‌ها گسترش می‌یابد.

سامانه گردش مواد کرم‌های حلقوی

ساده‌ترین سامانه گردش‌بسته در کرم‌های حلقوی، مانند کرم خاکی وجود دارد. در این سامانه مویرگ‌ها در کنار یاخته‌ها و با کمک آب میان بافتی، تبادل مواد غذایی، دفعی و گازها را انجام می‌دهند.

گردش مواد ماهی و نوزاد دوزیستان

در ماهی و نوزاد دوزیستان، خون ضمن یک بار گردش در بدن، یک بار از قلب دو حفره‌ای آن عبور می‌کند. برتری این روش این است که خون اکسیژن‌دار را یکباره به تمام مویرگ‌های اندام‌ها منتقل می‌کند.

سامانه گردش‌بسته مضاعف

سایر مهره‌داران گردش مواد مضاعف دارند. در این سیستم، خون یا یک بار گردش در بدن، دو بار از قلب عبور و قلب دو بار تلمبه می‌زند.

تلمبه اول قلب برای تبادلات گازی فشار کمتر و تلمبه دوم برای گردش عمومی، فشار بیشتر دارد.

گردش مواد مضاعف دوزیستان

از دوزیستان به بعد، دارای سامانه گردشی مضاعف هستند. دوزیستان، قلب سه حفره‌ای با دو دهلیز و یک بطن دارند. بطن خون را یک‌بار به شش‌ها و پوست و سپس به بقیه بدن تلمبه می‌کند.

قلب و سامانه‌های گردشی پرندگان و پستانداران

در پرندگان، پستاندارن و برخی خزندگان مانند کروکودیل‌ها، بطن‌ها به‌صورت کامل جدا می‌شوند. پستانداران، دارای قلب چهار حفره‌ای و گردش خون مضاعف هستند.

جدایی بطن‌ها به حفظ فشار در سامانه گردشی مضاعف، کمک می‌کند. جانورانی با نیاز زیاد به انرژی، باید گردش خون بالاتری داشته باشند. فشار خون بالا، مواد غذایی و خون سرشار از اکسیژن را سریع‌تر به بافت‌های این جانوران می‌رساند.