در این مقاله قرار است روش مطالعه و یادگیری اختصاصی درس خودم، یعنی فیزیک را به شما یاد بدهم. می‌خواهم یک مسیر جلوی پایتان بگذارم. اگر به حرف‌هایم گوش بدهید و در مسیر قرار بگیرید، در آخر می‌توانید به درصدهای بالای 80-90 و حتی خود 100 برسید. این موارد اتفاق افتاده است که قول آن را به شما نیز می‌دهم. کافی است مواردی را که می‌گویم مو به مو گوش کرده و سپس به آنها عمل کنید.
برای آشنایی با روش مطالعه سایر دروس، پست‌های زیر را بخوانید :
من شهاب نصیری مدرس و مولف فیزیک، می‌دانم چه نکاتی را بگویم و چه کاری بکنم تا شما را به درصدها و رتبه‌های عالی برسانم.
درجه سختی سوالات فیزیک کنکور 1401
برای موفقیت در روش اختصاصی مطالعه فیزیک در ابتدا باید بدانیم که سوالات سخت، آسان و متوسط این درس در کنکور چه تعداد است. به عبارت دیگر، زمان پر ارزش خود را روی چه مباحثی باید سرمایه گذاری بکنید.
اولین نکته این است که به نقاط ضعف و قوت خود واقف باشید. شاید شما شخصی باشید که حفظیات و مفاهیم فیزیک را بهتر از مسائل درک کرده و متوجه می‌شوید. فرد دیگری ممکن است مسائل را راحت حل کند و با این حال، نتواند متون کتاب درسی را به خاطر بسپارد. اصلا نگران نباشید. قرار است برای تک به تک شما راهکاری ویژه مختص به خودتان را برای مطالعه و یادگیری فیزیک آموزش بدهیم.
در این قسمت اطلاعات را بر اساس کنکور 1401 در اختیار شما قرار می‌دهیم. این را باید بدانید که روال و روند سوالات در هر کنکور نسبت به سال گذشته، ممکن است دچار تغییر و تحول شود.
درجه سختی سوالات کنکور 1401 تجربی
اگر کنکور 1401 بچه‌های تجربی را یک بررسی ساده بکنیم، به آمار جالبی دست پیدا می‌کنیم. ما آمدیم و 30 سوالی که درس فیزیک داشت را تفکیک کردیم. 8 سوال ساده بود که 26 درصد تست‌ها را شامل می‌شود. 15 سوال متوسط بود که 50 درصد یا نصف تست‌ها را در بر می‌گیرد. شما اگر فقط به سوالات ساده و متوسط فیزیک تجربی پاسخ می‌دادید، راحت به درصد 70 می‌رسیدید.
از طرف دیگر 7 سوال یا معادل 24 درصد سوالات نیز سخت بود. شما فقط با تمرکز بر روی تست‌های ساده و متوسط، به راحتی می‌توانستید درصد حدود 70 را کسب کنید. چند نفر بالای 50 زده بودند؟ فقط یک درصد داوطلبین به درصد بالای 50 رسیده بودند! با این حساب خیلی راحت می‌توانید از آنها سبقت بگیرید و پیش بروید. بچه‌ها این چیزی که می‌گویم پیش خودتان فکر نکنید که غیرقابل دسترسی است. فقط باید تمرین‌های مداوم را همراه با برنامه ریزی انجام بدهید تا ثمره‌اش را ببینید.
درجه سختی سوالات کنکور 1401 ریاضی
آمار درس فیزیک بچه‌های رشته ریاضی در کنکور 1401، از رشته تجربی هم جالب‌تر است. فیزیک ریاضی در 1401 دارای 40 سوال بود که از این میان 16 سوال ساده (معادل 40 درصد) داشت. 18 تا سوال، سوال متوسط بوده که معادل 45 درصد می‌شود. خیلی راحت می‌توانستید فیزیک را در این سال، 80 درصد بزنید. 80 فیزیک رشته ریاضی واقعا بی نظیر و عالی است.
6 سوال یا معادل 15 درصد هم، سوالات سخت و دشوار بودند. ما می‌گوییم اصلا قید تست‌های دشوار را می‌زدید و سمت آنها نمی‌رفتید. نه اینکه نشود آنها را پاسخ داد، می‌گویم کار با سوالات ساده و متوسط هم در می‌آید. شاید دز ذهنتان بپرسید که چرا و من شما را به میزان افرادی که بالای 50 درصد فیزیک را زده‌اند، ارجاع می‌دهم. تنها یک درصد یا معادل 1777 نفر از داوطلبین ریاضی، توانستند فیزیک را بالای 50 درصد پاسخ بدهند.
بچه‌ها می‌توانید به درصدی که می‌خواهید برسید و واقعا دور از دسترس نیست.
آمار پاسخگویی درس فیزیک در کنکور تجربی
دوستان عزیز در کنکور 1400 در رشته تجربی، میانگین درس فیزیک 4.6 درصد بوده است. به عبارت دیگر کل بچه‌های کنکوری، فیزیک را میانگین 4.6 درصد زده‌اند. حالا می‌خواهم چندتا نکته دیگر نیز بگویم.
چه کسانی فیزیک را در کنکور، بالای 50 درصد زده‌اند؟ آقا فیزیک بالای 50، خیلی خفن است. جالب است بدانید که فقط 1 درصد از کل شرکت کنندگان کنکور تجربی، فیزیک را در کنکور بالای 50 درصد زده‌اند. به عبارت دیگر تعداد آنها تنها 6449 نفر بود. خیلی راحت می‌توانید از این افراد پیشی بگیرید و جلو بیفتید.
حالا اینجا را نگاه کنید. مشاهده می‌کنید که 48 درصد از رقبای شما صفر و منفی زده‌اند. اگر مداد سیاه به تنهایی سر جلسه می‌رقت، آن هم فیزیک را به جای منفی، صفر میزد! می‌شود گفت که نصف رقبا در همین مرحله از دور خارج می‌شوند. با این حساب خیلی راحت می‌توانید به درصدهای بالای فیزیک برسید.
درصد پاسخگویی درس فیزیک در کنکور ریاضی
کل بچه‌های رشته ریاضی در درس فیزیک، آن را به طور میانگین 4.1 درصد زده‌اند. حالا به نظرتان چند نفر توانسته‌اند به بیش از 50 درصد سوالات پاسخ درست بدهند؟ واقعا خیلی آمار عجیب و از طرف دیگر امیداور کننده‌ایست. تنها 1777 نفر توانسته‌اند فیزیک کنکور ریاضی را بالای 50 بزنند. به عبارت دیگر فقط 1 درصد از شرکت کنندگان توانسته‌اند به این آمار برسند.
یک نکته جالب دیگر نیز وجود دارد و آن هم میزان درصد کسانی است که این درس را منفی زده و یا صفر گذاشته‌اند. بچه‌ها، 56 درصد از داوطلبین کنکور ریاضی در درس فیزیک، عملا سیاهی لشکر بوده و حتی یک پاسخ درست نداشته‌اند. به عبارت دیگر با ما هیچ رقابتی ندارند. این آمار و ارقام خیلی به ما کمک می‌کند و از طرف دیگر انگیزه و امید می‌بخشد.
شما اگر به میزان کافی تلاش کنید و تمرین و استمرار داشته باشید، به راحتی می‌توانید به درصدهای بالای فیزیک برسید.
فیزیک از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟
کتاب فیزیکی که قرار است در کنکور از آن سوال بیاید، دارای چه بخش‌هایی است؟ مسلما با دانستن و آگاهی از این موارد، راحت‌تر می‌توانیم روش اختصاصی مطالعه فیزیک را پیش ببریم و به سوالات آن پاسخ دهیم.
فیزیک یکسری قسمت متن دارد که باید آنها را بخوانید و حفظ کنید. آنها را باید تکرار کنید تا در ذهنتان ماندگار شوند. یکی از این موارد که می‌توانم در اینجا اشاره کنم، دماسنج بیشینه و کمینه است. امواج الکترومغناطیسی، طولی و عرضی مثال‌های دیگری از متن هستند که آنها را باید به خاطر بسپارید. در این بین یکسری مفاهیم و ویژگی‌ها هم به‌صورت ترکیبی آمده‌اند. با این حال، برای بخش متن چاره‌ای جز حفظ کردن نیست.
بخش‌هایی از فیزیک به‌طور کلی به مفاهیم اختصاصی تعلق دارد. روش مطالعه این مفاهیم باید در ذهن‌مان باشد، چون ممکن است به طور مستقیم از آنها سوال مطرح بشود. حتی سوال عددی هم از این بخش ممکن است بیاید. مفاهیم را حتما باید درک کنید و بدون درک، اجازه عبور از آنها را ندارید.
یکسری سوالات هم وجود دارند که محاسباتی و عددی هستند. بعضا امکان دارد که مفاهیم و محاسبات را با یکدیگر ترکیب بکنند. در این صورت اگر مفاهیم را کامل و به درستی درک نکرده باشید، به این سری تست‌ها نیز نمی‌توانید پاسخ بدهید.
روش مطالعه اختصاصی درس فیزیک
بچه‌ها این مسیر پر پیچ و خمی است که در درس فیزیک باید طی کنیم تا به کنکور برسیم. یک نمودار سینوسی بالا پایینی سخت و ناهموار داریم. اگر این مسیر را آنطور که من می‌گویم قدم بردارید، تبدیل به یک مسیر صاف و هموار می‌شود که در انتهای آن به راحتی به درصد بالای 70 و 80 می‌رسید.
آموزش صحیح
قدم اول آموزش صحیحی است که شما باید از درس فیزیک داشته باشید. هیمنجوری فقط فرمول حفظ نکنید و بروید. آموزش صحیح چند نکته مهم دارد که باید رعایت بشوند.
ارتباط موثر با دبیر
در اولین مرحله باید بتوانید با دبیر خود ارتباط موثری بگیرید. فرض کنید در خانه نشسته‌اید و یک سوپرمارکت نیز دقیقا در کنار خانه شماست. با این حال طرف رفتار مناسبی ندارد. اگر یکی دو بار هم اتفاقی از او چیزی بخرید، سری سوم دیگر از او چیزی را نمی‌خرید. حاضرید سه تا چهار کوچه مسیر خود را طولانی کنید تا از فروشنده‌ای که از او حس خوبی می‌گیرید، خریدهای خود را انجام بدهید. در درس فیزیک هم دقیقا همینطور است و باید با دبیر خود به خوبی ارنباط بگیرید تا درس‌های او را بفهمید و آموزش ببینید. اگر هم مطلبی را یاد بگرید به صورت حفظی و طوطی‌وار خواهد بود.
کیفیت مناسب
آموزش صحیح و روش اختصاصی مطالعه فیزیک باید کیفیت مناسبی داشته باشد. کیفیت یادگیری بسیار مهم است و باید مفاهیم و تمام تیپ تست‌ها را پوشش بدهد. به عبارت دیگر باید به قدری غنی باشد که ارزش وقت گذاشتن شما را داشته باشد.
تطابق
تا اینجای کار می‌دانیم که کیفیت یادگیری باید به طرز قابل قبولی خوب باشد؛ ولی معیارهای تشخیص آن چیست؟ تطابق یکی از معیارهایی است که با آن می‌شود کیفیت آموزش را سنجید. باید ببینید سوالی که استاد حل می‌کند، چقدر با تست‌های کنکور مطابقت دارد.
مثلا تست بالا که خود من در حال تدریس و حل آن هستم، دقیقا تستی است که در کنکور 1401 آمده است. باید از جامعه آماری، هدف، سوالات قبلی کنکور و تارگت‌ها آگاهی کامل داشته باشیم. بی‌خودی وقتمان را سر مطالب الکی هدر ندهیم و سریعا سراغ اصل مطلب و درصدهای خفن و بالا برویم. درست خواندن به یک شکل مهم است و اینکه چه چیزی بخوانیم به شکل دیگری مهم است. در کنار همه اینها اینکه به کجا می‌خواهیم برویم و به کجا برسیم هم حائز اهمیت است.
زمان
زمان مناسب فاکتور دیگری است که در آموزش صحیح باید مورد توجه قرار گیرد. اینکه تایم آموزش و دوره فیزیک مدرس خاصی 500 ساعت باشد، به چه درد شما در سال کنکور می‌خورد؟ 500 ساعت مگر جنگ است؟ آن وقت بقیه درس‌ها چه می‌شوند؟
راهبرد
راهبرد و زمان را می‌توان گفت که به نوعی مکمل یکدیگرند. شما باید به حدی برای فیزیک خود وقت بگذارید که بتوانید به درس‌های دیگر خود نیز برسید. درصد بالای فیزیک زمانی قشنگ می‌شود که درصد ریاضی، زیست و شیمی شما هم عدد قابل قبولی بشود.
رفع اشکال در هنگام آموزش
تمام موارد بالا باید انجام بشود و در کنار آن پس از آموزش، مکلف به رفع اشکال هستید. بچه ها بدون رفع اشکال نمی‌توانید به جلو بروید. در پاراگراف‌های بعدی این مورد را بیشتر توضیح خواهم داد.
سر کلاس فیزیک چه کارهایی باید بکنیم؟
شما به عنوان یک دانش آموز کنکوری چه کارهایی را باید سر کلاس انجام بدهید؟ کلاس ممکن است حضوری و یا مجازی باشد. بچه ها اول اینکه همانطور که در بندهای قبلی اشاره کردم، باید ببینید شیوه ندریس استاد شما به چه صورت است.
من شهاب نصیری در ابتدا یک تست را می‌آورم، تحلیل می‌کنم و از روی آن درس می‌دهم. در مرحله بعدی به سراغ خود تست می‌روم. شمای دانش آموز اولا خوب نکات را باید برای خودتان یادداشت کنید. اگر استاد چیزی می‌گوید، حتما نکات مهم و جدید آن را نوت برداری کنید. قبل از اینکه کلاس و استاد بخواهند تست را حل بکنند، یک بار برای خودتان آن تست را حل بکنید.
در این بین ممکن است چند مورد پیش بیاید. اگر آن تست را بلد هستید و فکر می کنید زمانتان را می‌گیرد، ویدیو را روی ضربدر 2 بگذارید تا مطلب برایتان مرور و در ذهنتان تثبیت شود. شاید هم تست را بلد نباشید. در این صورت، چندین بار برگردید عقب و ویدیو را مجدد نگاه کنید. سعی کنید که اشکال خود را به خوبی برطرف کنید. اگر با این روش مشکلتان برطرف نشد، آن تست را در جایی یادداشت کنید و از کسی بخواهید تا آن موضوع را به شما آموزش بدهد. دقیقا همین سبک تست‌ها هستند که به احتمال زیاد در کنکور می‌آیند.
از تست‌ها سرسری عبور نکنید
نکته‌ای که خیلی در روش اختصاصی مطالعه فیزیک حائز اهمیت است این است که به تست‌ها بیش از حد اهمیت بدهید و توجه کنید. اینگونه نباشد که بخواهید تند تند آنها را حل بکنید و عبور کنید. بروید و زیر و بم تست را در بیاورید. شاید تست دیگری بدهند که دقیقا همان نکات را داشته باشد؛ ولی خواسته‌های سوال فرق بکند. به این موارد توجه زیادی بکنید که همه بلدیم. با این حال اکثر ما هیچوقت تمام این موارد را رعایت نمی‌کنیم.
موفقیت، انجام و تکرار کارهای ساده است. نباید در بین راه خسته شویم و با خودمان بگوییم که فلان تست را بلدیم و از آن رد شویم. اگر هم تستی را بلدید، باز هم باید ویدیوی آن را ضربدر 2 ببینید تا برایتان مرور شود. اگر به این نکات توجه کنید، مطمئنا یادگیری خیلی قوی خواهید داشت.
مطالعه درست و خلاصه نویسی
پس از آموزش صحیح، در قسمت مطالعه درست و خلاصه نویسی بار اصلی وظایف بر دوش شخص خودتان است. شما باید این مرحله را به خوبی و درستی انجام بدهید. مطالعه درست یعنی شما برای بار اول باید خیلی دقیق و با حوصله پای درس بنشینید. ممکن است بار اول وقتی می خواهید فیزیک بخوانید، خیلی طول بکشد. فرمول‌ها را باید حفظ کنید، مفاهیم را یاد بگیرید و تبدیل واحدها را آموزش ببینید. با این حال نباید از این مراحل بی دقت عبور کنید و تا جای ممکن باید برایشان وقت بگذارید.
اینکه بار اول زمان زیادی از شما گرفته شود، هیچ ایرادی ندارد. هر کسی همین نکته را رعایت کرده، ضامن موفقیتش شده است. بار اول نکات را یاد یگیرید و برای خودتان بنویسید. بهتر است چندین بار آنها را در چرکنویس یادداشت کنید تا حافظه نوشتاری و دیداری‌تان فعال شود. حتی می‌شود این نکات را بلند بلند بخوانید تا حافظه شنیداری‌تان نیز تقویت شود. به مرور می‌بینید که چقدر روند مطالعه برای شما لذتبخش می‌شود.
روش اختصاصی خلاصه نویسی در مطالعه فیزیک
بچه‌ها قرار نیست که هر سری برای هر مبحث، آن هم تکراری، دو ساعت زمان بگذاریم. شما باید در کنار مطالعه درست، خلاصه نویسی را هم انجام بدهید. اینطوری سری بعد که بخواهید همین مبحث را بخوانید، دیگر لازم نیست که زمان زیادی برای آن بگذارید. تنها لازم است که خلاصه‌ها را نگاه بندازید تا مطالب برایتان مرور شود. بعد از این هم نوبت به تست زنی است که درک عمیقی به شما بدهد.
خلاصه بالا را من خودم و برای خودم از فصل نوسان نوشته‌ام. توجه کنید که خلاصه من با خلاصه شما و خلاصه یک شخص دیگر کاملا فرق می‌کند. هر کسی به زبان خودش خلاصه نویسی می‌کند. اینطور نیست که بگویم بروید و یک خلاصه نویسی فیزیک را بخرید. شما باید متناسب با میزان یادگیری و ویژگی‌های شخصی‌تان، خلاصه نویسی را انجام بدهید.
تست آموزشی، زماندار و رفع اشکال
اکنون نوبت آن است که به زدن تست بپردازیم. همانطور که می‌دانید ما دو مدل تست آموزشی و زماندار داریم. قبل از تست زنی لازم است که به سراغ تمرین برویم. بادگیری واقعا بدون حل تمرین و تست اتفاق نمی‌افتد. این قضیه‌ای است که در همه زمینه‌ها صادق است. برای زدن تست، باید منبعی متناسب با سطح خودتان را انتخاب کنید. شما ویژگی‌هایی دارید که با دوست‌تان متفاوت است. مسلما منابع دانش آموزی که از زیر صفر می‌خواهد شروع کند با منابع فیزیک دانش آموز قوی متفاوت است و فرق دارد.
لزوم رفع اشکال پس از تست آموزشی
بچه ها بعد از زدن تست آموزشی و انجام مراحل قبل از آن، مسلما به مشکلاتی برخواهیم خورد. هر کسی یک اشکالی در یک زمینه دارد. باید تک به تک به سراغ تست‌هایی بروید که در آنها اشکال دارید. اگر تست‌های چالشی را پشت گوش بیاندازید، آنقدر زیاد می‌شوند که دیگر نمی‌توانید به هیچ کدام‌شان برسید. قدم به قدم و در هر مرحله تست‌های خود را رفع مشکل کنید.
ممکن است همین تستی که در حال حاضر با آن مشکل دارید در آزمون بعدی و یا در کنکور سراسری بیاید. پس خواهش می‌کنم که رفع اشکال خود را انجام دهید و به هیچ وجه از هیچ تستی نگذرید.
سوال 146 که در تصویر بالا می‌بینید را خودم طراحی کرده و مولف آن بوده‌ام. فرض می‌گیریم که دقیقا با همین سوال به مشکل خورده‌اید. فرقی ندارد که سوال، سوال آزمون باشد و یا سوال کتاب تست. باید سراغ پاسخنامه برویم و قشنگ نکات آن را بخوانیم. اگر تست نکته جدیدی داشت به خلاصه‌های خودمان اضافه می‌کنیم. اگر هم سوال، سوال خفنی بود آن را هایلایت و مشخص کنید تا بعدا در تایم مرور هم به سراغ آن بروید.
بعد از رفع اشکال، نوبت زدن تست زماندار است که در آن مهارت‌های مدیریتی خود از جمله مدیریت زمان را باید به چالش بکشید. موضوع این نیست که شما درس فیزیک را بلد هستید یا خیر، موضوع این است که در شرایط پر استرس و زمان کم به چند تست فیزیک می‌توانید پاسخ درست بدهید.
اگر بیشتر می‌خواهید با نحوه زدن تست آشنا شوید، می‌توانید به مقاله روش تست زنی فیزیک مراجعه کنید.
آزمون و تحلیل آزمون
ما در تست زماندار، شرایط آزمون را برای خودمان مهیا کردیم و در کنار آن تمرین و تکرار نیز داشتیم. حالا نوبت آن است که به سراغ مسابقه برویم و در آن شرکت کنیم. در این مرحله باید آزمون بدهیم. نکته‌ای که وجود دارد این است که به جز فیزیک، باقی دروس از جمله ریاضی و زیست نیز در آزمون وجود دارند.
هنگام آزمون، قوانین آن را که از قبل یاد گرفته‌اید باید مو به مو رعایت کنید. تست‌ها را باید در زمان مربوط به آن بزنیم و مدیریت زمان انجام بدهیم. از یک درس گذر نمی‌کنیم که به سراغ درس دیگری برویم. برای تک به تک درس‌ها باید ارزش قائل بشوید. من دیدم که می‌گویم. بعضی از بچه‌ها ناگهان به دو درس خاص پیله می‌کنند و وقت سایر دروس را نیز برای آنها می‌گذارند. در قسمت‌های قبلی هم گفتم که وقتی درصد 90 فیزیک شما به چشم می‌آید و کارساز است که در درس ریاضی نیز درصد بالایی کسب کرده باشید.
مانند یک تحلیل آزمون واقعی، تحلیل کن
بچه‌ها تحلیل آزمون از خود آزمون دادن هم مهم‌تر است. به نظر شما هدف‌تان از دادن آزمون چیست و به چه چیزی خلاصه می‌شود؟ اگر آزمون خود را خراب کردید، روحیه خود را از دست ندهید و خود را سرزنش نکنید. نگویید که مشاور یا پدر مادرتان قرار است شما را دعوا بکنند. هدف شما از آزمون دادن این است که به وسیله آن، به اشکالات خود پی ببرید.
اگر بعد علمی مشکل دارید، باید مجدد بیایید و آن را برطرف کنید. اگر هم بر فرض در مدیریت زمان مشکل دارید، باید با زدن تست‌های زماندار بیشتر، بر روی مدیریت زمان خود تمرکز و آن را بهبود ببخشید. شاید هم به خاطر استرس خیلی از تست‌های خود را خراب می‌کنید که باید به دنبال دلیل و برطرف کردن آن باشید.
یکی از اشتباهات رایج بچه‌ها، اشتباه افقی عمودی یا همان جابجا جواب دادن است. به عبارت دیگر، فرد تست مورد نظر را بلد بوده و به جواب درست هم رسیده است؛ با این حال آن را در آزمون منفی می‌زند. در فیزیک هم از این دست موارد به شدت زیاد است. سوالی را درنظر بگیرید که حل شده است و جواب آن عدد 4 می‌شود. طراح سوال آمده عدد 4 را در گزینه 3 قرار داده است. اگر هول شوید به جای پر کردن گزینه 3 که عدد 4 می‌شود، می‌روید و خود گزینه 4 را می‌زنید! نه تنها تست را درست نزده‌اید، بلکه آن را منفی هم زده‌اید و تلاش‌های خود را به باد می‌دهید.
چرا تحلیل آزمون اهمیت دارد؟
پس از هر آزمون، این سبک اشتباهات و اشتباهات دیگر را باید دربیاورید و به آنها واقف بشوید. پس از مشخص شدن اشتباهات یک آزمون و مرور آنها، باید آنقدر تلاش کنید و به آگاهی برسید که در آزمون بعدی آنها را تکرار نکنید. باید آنقدر این موارد را مشخص و تمرین و تکرار بکنید که از خودآگاه به ناخودآگاه شما نیز منتقل بشوند.
از دیگر اشتباهاتی که می‌شود به آن اشاره کردف بی دقتی در خواندن علائم ریاضی سوالات است. شاید در بخشی از صورت سوال نوشته شده باشد 2 ضربدر 3 که خب جواب آن 6 می‌شود. با این حال، با یک اشتباه کوچک و شاید هم حواس پرتی، آن علامت را ممکن است جمع فرض کنید و به جواب 5 که غلط است برسید. این اشتباهات خیلی مسخره هستند که باید در هر آزمون آنها را پیدا و برای آزمون بعدی رفع‌شان کنید. موقعی باید نگران باشید که اشتباهات خود را در می‌آورید، ولی آنها را برطرف نمی‌کنید.
سوالات درست، غلط و نزده
درست است که یک سری از سوالات را درست زده‌ایم، ولی نباید از آنها بگذریم. باید ببینیم که آیا آنها را واقعا خودمان درست زده‌ایم و یا شانسی به جواب صحیح رسیده‌ایم. علاوه بر این با خواندن پاسخنامه این سوالات، شاید نکته و روش دیگری را هم یاد بگیرید. در کل پیشنهاد می‌کنم که اصلا تستی را شانسی جواب ندهید.
تست‌هایی را که غلط زده اید باید دلیلش را پیدا کنید. آیا هنگام پاسخگوئی به آنها اشتباهات محاسباتی بچه گانه داشته اید و یا به کل مسیر حل تست را اشتباه رفته‌اید. اگر دیدید که تست نکته مهمی داشت، حتما آن را نوت برداری کنید و خود تست را هم هایلایت بکشید. اینگونه از تست مورد نظر می‌توانید برای آمادگی آزمون‌های بعدی نیز استفاده کنید. این تست ممکن است حتی در کنکور بیاید.
تست‌هایی را که نزده‌اید هم باید بررسی کنید. حل بعضی از تست ها را تا نیمه مسیر پیش برده اید و بعد دیده اید که نمی‌توانید به جواب برسید. شاید هم به دلیل عدم مدیریت زمان، اصلا فرصت نکرده‌اید که سروقت آن تست بروید، هرچند ممکن بود آن را بلد نیز باشید.
نکات لازم برای آزمون دادن درس فیزیک
در آزمون دادن درس فیزیک رعایت یک سری از نکات لازم است و نتیجه بهتری را به همراه دارد. بچه‌های تجربی 30 و بچه‌های ریاضی 40 تست فیزیک در کنکور دارند. شما برای هر سوال در ابتدا، 10 ثانیه زمان را درنظر بگیرید. در این 10 ثانیه ببینید که سوال از چه مبحثی است و چه چیزی می‌خواهد. از طرف دیگر در همین تایم متوجه آسانی و سختی آن نیز می‌شوید. مسلما بعضی از تست‌ها را متوجه می‌شوید که هم بلد هستید و هم در زمان تعیین شده می‌توانید به آنها پاسخ دهید. این دست از تست‌ها را که حل می‌کنید و در پاسخنامه وارد می‌کنید.
یکسری از سوالها را بلد هستید ولی زمان زیادی را از شما می‌گیرند. این قبیل سوالات را هایلایت کنید و یا دورش دایره بکشید تا بعد از سوالات آسان که وقت زیادی نمی‌برند، به سراغ‌شان بیایید.
گروهی دیگر از تست‌ها هستند که هیچ جوره آنها را بلد نیستید. جوری روی آنها ضربدر بکشید که دیگر چشمتان به چشم این تست‌ها نیفتد! به عبارت دیگر با ضربدر کشیدن کلا بی حیال آنها شوید. علاوه بر این، تایم این تست‌ها را هم می‌توانید برای تست‌های وقت‌گیری که بلد هستید، صرف کنید.
بچه‌ها این نکات، به هیچ وجه نکات خود درس فیزیک نبودند. نکات گفته شده، هنر مدیریت آزمون و مهارت به‌کارگیزی زمان بود که به شما گفتم. در آزمون‌های مختلف باید این موارد را دائم تمرین و تکرار کنید.
چگونه یک سوال فیزیک را بعد از آزمون تحلیل کنیم؟
سوال‌های مدنظر خود در درس فیزیک را چگونه باید تحلیل کنیم؟ فرض می‌کنیم که سوالی را دیده‌ایم که آن را در آزمون اشتباه حل کرده‌ایم. در پایین تستی را می‌بینید که طراح آن خود من یعنی شهاب نصیری بوده‌ام.
راه حل را دارید در قسمت پایین و سمت چپ تصویر مشاهده می‌کنید. در قسمتی از این راه حل شاید به جای جمع، منها گذاشته باشید. حواستان نبوده و یک ضرب را ننوشته‌اید. دانه به دانه باید این موارد را بررسی کنید. یک بار قشنگ سوال را ببینید و فرم آن را دریابید. بعد از یاد گرفتن راه حل، یکبار دیگر خودتان سوال را بدون نگاه کردن به جواب حل کنید. تا موقعی که خودتان سوال را نتوانید مستقل حل کنید، بی خیالش نشوید و آن را کنار نگذارید.
مرور
حتما تا اینجای کار متوجه شده‌اید که با مسیر سخت و زمان‌گیری مواجه هستید. با این حال شما می‌توانید از عهده این مسیر مانند اکثر افراد بر بیایید. اگر تک به تک این مراحل را بدون کوچک‌ترین مروری انجام بدهید، هیچ فایده‌ای ندارد. مثل اینکه خرید بروید، وسایل را بردارید و در قسمت صندوق هم حساب بکنید؛ ولی آنها را به خانه نبرید! اینگونه فقط وقت و انرژی شما سر هیچ و پوچ تلف می‌شود.
برای مرور اصولی، یکسری نکات وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
تکرار تمرین و خلاصه‌ها
بچه‌ها تمرین‌ها، خلاصه‌ها و اشتباهات خود را باید مدام تکرار کنید و در ذهن خود تثبیت کنید. از حافظه کوتاه مدت باید به حافظه بلند مدت منتقل شوند. تورق سریع و مرور خلاصه‌ها کمک شایانی در این امر می‌کند. فرمول‌ها، واحدهای فرعی و … مواردی از درس فیزیک هستند که حتما باید مرور شوند.
منحنی ابینگهاوس
فکر می‌کنید به چه علت انقدر روی مرور تاکید ویژه دارم؟ دلیل آن به منحنی ابینگهاوس مربوط می‌شود.
فرض می‌کنیم همین الان در حال درس خواندن هستیم و همه کارهای گفته شده در مقاله را اجرا کرده‌ایم. در این صورت یادگیری به لول و درصد 100 می‌رسد. حالا فردا اگر مطالب امروز را مرور نکنید، یادگیری شما از 100 درصد به 50 درصد افت پیدا می‌کند. شاید باورش برای شما سخت باشد، ولی واقعا اینطور است.
در صورتی که مطالب یک روز را در فردای آن روز مرور نکنید، به راحتی 50 درصد آنها از یاد شما خواهد رفت. اگر هم کلا بی خیال آن مطلب بشوید، منحنی شیب نزولی متمایل به صفر می‌گیرد. به عبارت دیگر، پس از گذشت مدت زمانی اکثر مطالب خوانده شده را از یاد خواهید برد.
اگر فردای امروز مرور کنید، دوباره یادگیری شما به 100 درصد برخواهد گشت. در روز دوم اگر مرور نکنید، فراموشی شما به 40 درصد خواهد رسید. حالا اگر در این مرحله دیگر مروری انجام ندهید، یادگیری شما متمایل به صفر نمی‌شود؛ بلکه به حدود 20 تا 30 درصد می‌رسد.
درصورت تکرار و مرور مجدد، دوباره به 100 درصد آمادگی و تسلط روی مبحث می‌رسید. در روز چهارم یادگیری شما از 100 به حدود 75 می‌رسد. به عبارت دیگر تنها 25 درصد مطالب را فراموش می‌کنید. این روند در روزهای بعدی نیز ادامه‌دار است تا حداقل آن را به روز شانزدهم برسانید.
مطالب قبلی را از دست ندهید
شما هنگام مرور نباید مطالب قبلی را از دست بدهید؛ به اصطلاح باید موازی خوانی انجام بدهید. دانش آموز کنکوری را درنظر بگیرید که سال دهم را بسته است و اکنون وارد دوازدهم شده و دارد مبحث حرکت شناسی را می‌خواند. حرکت شناسی درس روز مدرسه و آموزش شماست. باید آن را بخوانید و تمام مراحل گفته شده تا الان را برای آن انجام دهید.
حال دما گرما که برای سال دهم است را هم نباید فراموش کنید. برای آن باید باکس‌های مروری داشته باشید تا از یادتان نرود. در کنار خواندن مطالب به روز و جدید، حتما مطالب گذشته و سال‌های قبل را نیز باید موازی خوانی بکنید. شیوه کار به این صورت است که آنها را باید از طریق باکس‌های مشخص در زمان‌های از پیش تعیین شده، برای خودتان مرور کنید. در این صورت مطالب از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلند مدت شما انتقال می‌یابند.
سامانه مرور رپیدیو
یکی از روش‌های مرور که معمولا به دانش آموزان خودم می‌گویم، استفاده از سامانه مرور و جمع بندی رپیدیو است. در رپیدیو با توجه به منحنی فراموشی ابینگهاوس، یک ساختاری را طراحی کردند. شما وارد یک مبحث می‌شوید و سوالات را می‌بینید و به آنها پاسخ می‌دهید. پاسخ شما یا درست است و یا غلط؛ شاید هم به تستی جواب ندهید.
با توجه به نمودار فراموشی، حداقل یک موضوع را برای شما 6 بار مرور می‌کند. توسط همین فرایند مطالب به سادگی هرچه تمام به حافظه بلند مدت شما انتقال پیدا می‌کنند. اینطور بگویم که تا مطلبی را یاد نگیرید، این سامانه شما را رها نمی‌کند.
تمام مطالبی که به شما درباره روش اختصاصی مطالعه فیزیک گفتم، از اهمیت یکسانی برخوردار هستند. با خودتان نگویید که مطلبی کم اهمیت‌تر است و دیگری ارزش بیشتری دارد. گام‌ها و مراحل گفته شده در مسیر را حتما باید به ترتیب طی کنید. درصورت درست انجام دادن مراحل، درصدهای بالای فیزیک کنکور را به راحتی می‌توانید از آن خود سازید.